Tekstweergave van WALD_1984_0007
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
INLEIDING
DOELSTELLING
Als
U
straks
--na
kennis
genomen
te
hebben
van
deze
inleiding--
aan
het
echte
woordenboek
begint,
dan
zult
U
wellicht
verrast
zijn
dat
er
dan
in
een
andere
taal
geschreven
wordt.
U
zult
namelijk
bemerken
dat
er
in
het
WOORDENBOEK
VAN
DE
ACHTERHOEKSE
EN
LIEMERSE
DIALECTEN
(WALD)
maar
heel
weinig
standaard-Nederlands
staat:
behalve
deze
inleiding
praktisch
niets.
Het
woordenboek
zelf
is
geheel
in
dialect
geschreven.
Dat
is
gedaan
omdat
het
WALD
meer
wil
zijn
dan
een
woordenboek.
Het
wil,
uit-
gaande
van
woorden,
een
beschrijving
geven
van
het
leven
van
de
bewoners
van
Achterhoek
en
Liemers.
Het
gebruik
van
de
dagelijkse
taal
van
die
bewoners
nu
maakt
die
beschrijving
completer.
Op
die
manier
is
het
WALD
een
woordenboek,
gemaakt
door
Achterhoekse
en
Liemerse
mensen
vöör
Ach-
terhoekse
en
Liemerse
mensen
óver
Achterhoekse
en
Liemerse
mensen.
De
doelstelling
van
het
WALD
is
een
zo
representatief
mogelijke
verzame-
ling
dialectwoorden
uit
Achterhoek
en
Liemers
en
uit
aan
dit
gebied
grenzende
plaatsen
bijeen
te
brengen
en
te
publiceren
op
een
zodanige
wijze
dat
aan
allerlei
(volkskundige,
historische,
sociale)
aspecten
aandacht
wordt
besteed.
VOORGESCHIEDENIS
De
eerste
Achterhoeker
die
het
dialect
van
zijn
geboorte-
en
woonstreek
heeft
opgetekend
is
de
dichter
A.C.W.Staring
geweest:
zijn
ruim
300
woorden
tellende
lijst
is
ontstaan
vóór
1830.
Zij
is
daarmee
een
aantal
jaren
ouder
dan
de
woordenlijst
uit
1835
van
H.I.Swaving.
Andere
19e
eeuwse
woordenverzamelaars
zijn
R.W.Tadama
(1839),
T.H.Buser
(1856
-
1859,
1861),
H.Loman
(1882),
J.Gimberg
(1883)
en
J.H.Gallée,
die
in
1882
een
woordenlijst
heeft
gepubliceerd,
gevolgd
door
een
WOORDENBOEK
VAN
HET
GELDERSCH-OVERIJSELSCH
DIALECT
(1895),
waarop
weer
aanvullingen
zijn
verschenen
in
de
DRIEMAANDELIJKSE
BLADEN
(1902
-
1905).
Op
de
drempel
van
de
twintigste
eeuw
bevindt
zich
M.Bruijel
die
in
1901
in
zijn
dissertatie
een
lijst
met
dialectwoorden
uit
zijn
geboortestreek
op-
neemt.
Al
met
al
zijn
er
dankzij
deze
lijsten
zo'n
7000
Achterhoekse
en
Liemerse
dialectwoorden
in
de
vorige
eeuw
opgetekend.
Door
de
uitgave
van
de
serie
TELGEN
VAN
'T
WALD
zijn
ze
ook
thans
nog
voor
een
ieder
beschikbaar.
Ook
in
de
twintigste
eeuw
hebben
dialectwoordenverzamelaars
niet
stil
gezeten,
al
treedt
er
na
de
publicaties
van
Gallée
en
Bruijel
een
perio-
de
in
waarin
weinig
activiteit
te
bespeuren
valt.
Dat
duurt
tot
ongeveer
1925,
het
jaar
waarin
de
Oudheidkundige
Vereniging
"De
Graafschap"
wordt
opgericht.
Van
die
vereniging
gaat
een
belangrijke
stimulans
uit,
even-
als
van
Heuvels
boek
OUD
ACHTERHOEKSCH
BOERENLEVEN
HET
GEHELE
JAAR
ROND,
dat
in
1927
het
licht
zag.
De
meest
uitgebreide
woordenverzamelingen
die
de
laatste
50
jaar
zijn
verschenen,
zijn
die
van
Kerst
Zwart
(Ruurlo
1930),
G.H.Wanink
(Achterhoek-Twente
1948,
1954),
A.H.D.Rots
(Aalten
1964,
1966),
G.H.Deunk
(Winterswijk
1971,
1982),
B.Weeink
(Eibergen
1980),
Henk
Harmsen
('s-Heerenberg
1982),
Hendrik
Odink
(Eibergen
1983).
De
woordenboeken
van
Weeink
en
Harmsen
zijn
als
TELGE
VAN
'T
WALD
verschenen.
In
al
deze
woordenlijsten
kunnen
de
weinige
woorden
worden
opgezocht
die
in
dit
deel
worden
gebruikt
zonder
dat
ze
verklaard
worden
omdat
die
verklaring
in
een
ander
hoofddeel
thuishoort.
JL
VI
I