Tekstweergave van WALD_2004_0048
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
03
VERSTAANDIG:
Pan.
04
LEEF
EN
VERSTANDEG
:
Harf.
05
KLOOK:
Bel,
Win
/
Aal
1964
[Rots
1,
24]
||
Vre,
Stlo,
Bork,
Raes,
Rhe,
Boch,
Anh.
06
GELEERD:
Ruu.
07
GOOCHEM:
Zut.
||
geschaite:
Vre,
Hei.
||
sjlau:
Elt.
j
|
vernulleg:
Boch.
Gees:
Wies,
met
'n
korte
ie
as
in
't
woord
Piet.
Sto:
Wies
met
een
ie
as
in
bier
beteikent:
wies
deur
olderdom
of
ervaring;
wies
met
een
ie
as
in
Piet
zeg
gi-j
as
'n
kind
meer
wet
as
andere
kindere
of
ok
van
'n
hond
of
peerd.
Wehl:
Wiezer,
met
'n
lange
ie
as
in
't
woord
bier.
[Ok:
Bor].
Vor:
In
't
openbaar
zo'j
van
konegin
Juliana
neet
zo
gauw
zeggen:
"'t
is
een
wies
mense",
maor
onder
mekare
wel.
War:
Konegin
Juliana
was
'n
wies
mense.
Did:
Konegin
Juliana
was
'n
wies
mins.
Gels:
Juliaantje
was
ne
wieze
vrouwe,
ne
verstandeg
maense.
Harf:
Konegin
Juliana
was
'n
leve,
verstan-
dege
vrouwe.
Zut:
Konegin
Juliana
was
'n
wieze
vrouw;
'n
goochem
wief.
Bel:
Konegin
Juliana
was
ne
wieze
vrouwe,
'n
klook
vrommes.
Zev:
Konegin
Juliana
was
'n
wieze
vrouw,
'n
vrouw
met
verstand.
[VERSTAND].
Ang:
Waes
wiezer
en
doe
'n
muts
op
de
kop.
Win:
Wezzet
wiezer
en
doo
ow
ne
mutse
op.
"Verstandeg
waezen"
kan
ok
op
de
vol-
gende
meneren
umschreven
worden:
•
01
OEI/i/VE(R)STAND
GEBRUKE(N):
War,
Ruu,
Meg,
Kep,
Tol,
Does,
Zev,
Did.
02
OEW
VERSTAND
GEBROEKEN:
Gels,
Nee,
Rek,
Bel,
Aal.
03
OW
VERSTAAND
GEBRUKE:
Pan.
War:
Gebruuk
oew
verstand
en
zet
'n
mutse
op
oew
heuf.
Win
1971:
Hee
wil
gin
vernul
annemmen
"hij
is
niet
voor
rede
vatbaar"
[Deunk
1,
260].
[VERNUL].
•
"Kundig,
bekwaam":
Vars
1985:
'k
Wette
niet
of
dén
jong
wel
11"
726
kompabei
is
um
't
bedrief
van
zien
vader
te
leiden.
COMPABEL
"capabel,
kundig"
[Telge
6,
188;
ok:
/
Acht-Tw
1948
(Wanink
1,
128),
Lich
1991
(Telge
8,
66)].
Acht-Tw
1948:
CAPABEL
[Wanink
1,
118].
Win
1971:
Mi-j
doch
da'k
dat
baeter
kon
as
hee,
maor
in
dee
dele
is
e
mi-j
toch
ovver-
hendeg.
OVVERHENDEG
WEZZEN
"bekwa-
mer
zijn,
de
baas
zijn"
[Deunk
1,169;
ok:
/
Kot
1913
(Meinen
2a,
55)].
Pan
1988:
"Wah
doch
gi-j;
zol
ze
dah
kunne
meistere?".
"Die?
Die
redt
dah
wel;
zi-j
het
al
vur
heitere
vure
gestaon".
Iets
kunne
meiste-
re
"iets
aankunnen,
berekend
zijn
voor
(een
taak)"
[Telge
7,
87].
Win
1971:
Ik
hebbe
dat
zwaore
wark
der
an-egevvene;
ik
könne
't
neet
rungen
[Deunk
1,
198].
[IETS
(NEET)
KÖNNEN
RUNGEN
"iets
(niet)
aankunnen"].
Gels
1937:
Wat
mo'j
noe
as
weduvrouw
al-
lene
op
zo'n
spil
beginnen.
Eers
wis
ik
mien
gin
raod.
Maor
mien
öldsten
breur
zeg:
"Beerndiene",
zeg
e,
"iej
mot
'n
knech
nem-
men.
Allene
ku'j
't
neet
begapen,
dah
ku'j
neet"
[Archief
3,
65].
[BEGAPEN].
•
"Iemand
die
wijs/verstandig
is":
Aal
1964:
KLOEKSCHEISER,
KLOEK-
SCHEITER
"wijs
iemand"
[Rots
1,
23].
Aal
1966:
DEEPDENKER
"iemand
die
een
wijs
woord
zegt"
[Rots
2,
3].
Aal
1964:
NE
GELAERDEN
FOKS
"een
ge-
leerd
persoon"
[Rots
1,
59].
Gees
1921:
PREFESTER
"geleerde
man"
[Heuvel
2,
14].
Acht-Tw
1954:
Ze
wodden
zik
te
wies
of
"de
één
wilde
het
nog
beter
weten
dan
de
ander
en
daardoor
ontstond
er
twist
[Wanink
2].
Eib
veur
1973:
Van
olderdom
wordt
iej
gries
en
van
vraogen
wies
[H.
Odink
3,
179].
Acht-Tw
1948:
't
Kuken
wil
mangs
wiezer
waenn
as
de
henne
"het
kuiken
wil
soms
wijzer
zijn
dan
de
kip"
[Wanink
1,
132].
KLASSINEREN
redeneren
01
KLASSINERE(N):
Harf,
Ruu,
Bor,
Nee,
Eib,
Bel,
Lich,
Win,
Doet,
Wesv.
02
KLASJENEREN:
Eef,
Bel,
Voo,
Meg
||
Eib
1980
[Telge
1,40].