Tekstweergave van DD_1946-05-03_004

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
\ ‚i...‘ . _ 0 ‚‚ Jsjdag 3 Mei 1946' mal DORDTENÄAR ll"■. VAN WOORD EN MUZIEKDISTRIBUTIE In de Muys van Holystraat staat in de schaduw van het Gewestelijk Arbeidsbureau een klein gebouwtje. Op een stralenden Meidag‚ anno 1946, trok dit gebouwtje de aandacht van een onzer verslaggevers. Uit een der openstaande vensters waaìden klanken van een amusementsorkest. De muziek klonk absoluut eender als die van de radio in uw en mijn huiskamer. Het is ook dezelfde muziek, maar tòch . - . . . . . . Het begin "In October 1930 nam de gemeente het initiatieftot het oprichten van een gemeentelijke Radiodistribu- tiedienst. Aan haar dus de_ eer_ Nooit heeft zij kunnen vermoeden dat haar schepping nog eens zoo sterk zou groeien. Naast jaren van voorspoed, de jaren voor 1940, kwamen er echter ook jaren Van tegenspoed, ' de’ bezettingsjaren. 1940, een rampjaar voor ons volk, werd het ook voor de Radiodistri- lïutie Bij vefordening van den Herr Reiohskommissar werd de radiocentrale onteigend en overge- dragen aan de P.T.T_ .In de kleine directiekamer wijst de heer J. Lodder, de bedrijfslei- der, ‚ter illustratie op de curve- kaart, van het aantal abonnees Ik bruik van den dichter bij Neder- land gelegen zender Leipzig, het- geen een groote-lastpost voor Hil- versum II vormt. Als de heer Lodder over zijn personeel spreekt, straalt er vol- doening ‘van zijn gezicht ‚‚Al res- sorteeren we dan onder de P_'l‘‚T‚. ons personeel bestaat uit volbloed radioinenscheiì, Een telefoon is een betrekkelijk dood ding, Een radio echter leeft! Volume en timbre zijn onze stokpaardjes en niets worcît verzaa-kt om maar steeds weer nieuwe verbeteringen aan te bren- gen De bezielende spirit voor elk instrument moet van den mensch komen „en er heersoht hier een geest om van te smullen!” Mijn entree ligt nog te versch in mijn geheugen om dit niet dade- lijk aan te nemen en _wat de vak- te krijgen (Zwaard-er dan met 10000 aansluitingen: kan het huidige net echter ook weer niet belast «woideml . „En... mijn buurman is gis- teren nog aangesloten,” hoor ik iemand zeggen, Het modewoord- je ‚,corruptie" wordt zelfs ge- noemd Nu dan, ik lhoop oprecht, dat er nog veel en tot in lengte van dagen ‚.corruptie” gepleegd moge worden, Vriendelijke vriend of vriendin, vindt U het corruptie, wanneer aan ouden van daagen, zieken. invaliden of aan personen, die om andere re- denen aan stoel of ziekbed ge- kluisterd zijn, voorrang wordt verleend? ' 0th, wist _U dat niet? Dat wist ik wel; U zoudt het woord anders zeker niet oivgs-„Uw lippen het - ben laten komemMaar U gelooft toch wel dat de dienst alles in het Vverk stelt, om de belangen van den aanvrager te verdedi- gen? Neem dit ter harte: zij die gelooven, haasten zich niet_ „Wilt U wel gelooven. zegt de heer Lodder, dat wij huiverig zijn voor klanten, Vroeger maakten wij propaganda en nu. . . . .. Er is geen propaiganda meer noodirg, Neen, de klant is nog geen koning, Via de reparatiekamer komen we in het geheimzinnige inwendige van de Dordtsche Radiiocentreile. Hier klopt het hart. dat de radio- distzisbtitie-eneragie door het geheele lichaam van Dordrechr stuwt_ Wij staan in een langgerekte en stem- mige — een statige purperkleur De heer Lodder, bedrijfsleider pan de Dordtsche Radiocentralie, staande voor de moderne Philips-schakelkast, is een clandestienen luisteraar op het spoor, zoek 1940. Ja, de daling is werke- lijk frappant, maar is zij tege- lijkertijd niet verheugend‘? Veel ‘luisteraars gaven immers nu eens niet’ gehoor aan de lokstem Van den omroeper-collaborateur, maar aan hun inwendige vaderlandsche stem. Stijl daalt de curve na Maart 1941, toen de omroepvereenigingcn werden opgeheven om dan in Juli zijn laagste punt te bereiken Het ‘aantal abonnees was toen van 5000 op 1500 gesprongen. De curve blijft dan niet op hetzelfde niveau zwe- -ven — U hadt dit verwacht? —, < maar klimt daarna bijna weer even stijl, een scherpe V vormend. De V van Victorie. Voelde men instinctief, dat de geallieerden op alle fronten gingen Winnen, of schikte men zich in het onvermijdelijke? Het onwrikbare À geloof in de zege v. d, ‚goede zaak Speelde hier echter zeker een rol. „Als wij ons nu reeds laten aan- sluiten, dan zijn we vborzien tegen de bevrijding”, zoo dachten velen. Het zou nog vier jaar duren! De ìioofdreden voor de stijging lag echter ergens anders, De groote stoot naar boven was de vordering van de‘ radiotoestellen, waarmede het startschot Werd gelost voor een ware rush naar de radiodistributie . _ De inrichting Met enthousiasme vertelt de heer Lodder van zijn centrale en personeel. „Volgens de Staatscou- rant van September 1944 oefent de P.T.T‚ tot nader order het beheer uit over de radio-distribLrtiedien- - sten. Onze dienst ressorteert onder de laatste T van P_T_T_, onder den‘ dienst Telefoon dus, Toch is er een groot verschil tusschen beide diensten en zou men van P.T_T‚R. kunnen spreken, Post, Telegraaf, Telefoon en RADIO (distributie). Het telefoon en radiodistribuíúenet rimmers verschillen hemelsbreed De radiocentrale is door middel van egn interlocale muziekkabel met de studio in Hilversum ver- ‘bonden. Deze kabel loopt door ‘het „geheele land, Onderweg versterken tusschenstatíons het geluid, tot het tenslotte in de kerncentrale aan de Muys Van Holystraat wordt op- gevangen en onder de abonnees gedistribueerd, Negenenderíig ka- Cbels bedienen van daar uit even- -veel z_g. „groeperf in de stad. ‚Hiervan zijn er 33 in bedrijf. De kabel voor zes groepen die in het ‚nog te bouwen gedeelte van Kris- pijn zullen liggen, en welke reeds ‘voor den oorlog werd gelegd, moet, natuurlijk nog in gebruik geno- .men worden Elke groep omvat ca_ 250'woningen‚ We hebben 0.8. dit _op de rechtstreeksche radioverbin- ding voor. dat onze uitzendingen via grondkabels, nooit worden ver_ , „troebeld door lucht- en zendstorin- ‘gen of stoorzenders. Een stoor- zender — bevitust of onbewust, we komen hiermede op het terrein van de radiopolitiek en indirect de landspolitiek — is‘ momenteel de Russische zender Leipzig. Rus- land zond reeds voor den oorlog op de 415 m_ lengte uit, Zij doet dit nog, maar maakt thans ge- V l l f . i, kennis betreft? We weten dat de heer Lodder en de chef-administra- teur radio-pioniers zijn, die beige resp. in Ridderkerk en Sliedrecht reeds een eigen radiodistributie- diens: exploiteerden Minder ennhousiast en vroolijk wordt de toon, wanneer mijn gids de pthase Van „zich behelpen” schets die men thans doormaakt, In.6000 woningen draait Pa, Ma, broer of zus aan den programmat- kiezer, In 3000 woningen hoeft al- leen nog maar zoo’n instrumentje te worden aangebracht, en ook hier kan men de programmas beluiste- ren, Aan de 2000 aanvragen, die sinds Mei van het vorig jaar reeds loopen, zou dan voldaan kunnen worden, Zou kunnen! Want deze iinstrwumentjes zijn thans nog niet V.E.-DAY Ze waren g en helden. Alleen naar soldaten. Voor hen was V.E.Day gekomen in een klein, wit dorp in Duitschland, op de eerste hellingen van een donker gebergte. Het was het einde van :len oorlog in Europa. Natuurlijk bespraken ze de toekomst: naar huis? Naar dat andere front, in den Stillen Oceaan? In Duitsch— land blijven in het bezettings- leger? « oiveinheerscht er — ruimte, oiverdie halve breedte door vier steenen schotten in vijf vakken verdeeld In elk vak staat een groote zwazte kast. „Dat zijn de vijf versterkers van 380 watt voor de view; pro- gratnima■s,” verduidelijkt de heer Lodden „Een werd er altijd in reserive gehoudenî , Vijf proigtrammas, werp ik tegen, „Ja vroezer was dat zoo. We zenden voorloopiq slechts twee programamas Luit", d.w.z_ Hilversum 1 en 2_ Voor de overige twee ge- varieerde buitoitlanrìscvhe program- ma’s naar keuze, waar vroeger ook Sliedrecht, Papendrecht, H, I, Am- bacht en Zwijndrecht van profi- teerden. hebben wij een speciaal soort lamp, noodig en. . .‚ die zijn er nog niet_ Alle vijf versterkers bewerken nu Hilversum 1 en 2 En hier. ziet U de trots van de familie, Het ultra-moderne sgha- kelbord‚ dat Philips ons in 1940 nog leverde. Met Tilburg behoort Dordt ÌOtÍ de gelukkige bezitters van een dergelijke installatie. Tien- tallen zwarte knoppen steken don- ker af tegen den lichtgrïjzen achtergrond van het metaal, dat een overigens fantastisch ordelijke wirwar van draden, spoelen enz, omhvlt_ Den geheelen langen dag van half zeven ïsmorgens tot over twaalven Ïsavonds houdt een programma-wacht toezicht op de installatie. Het zal niet dikwijls voorkomen, dat een electro-tech- niker beslist muzikaal ontwikkeld moet zijn om zijn taak naar be- hooren te kunnen vervullen. Met deze wachten is dit wel het geval. „Wat men kan De wacht, een lange jonge kerel in blauwe overall, vertelt zelf: „Wij maken van een graf- stem zoo al niet een sopraan dan toch een veel sympathieker stemgeluid. De heer Plantinga, die telkens het tuínbouwpraatje voor de radio verzorgt, moet ons daar gel zìeer ezäeràtelíjk voor te drîiaien, haal ik de lage tonen er ui '. Lezer, wanneer U Donderdag- morgen zittten-d voor Uw louri- speaker en luisterend naar de morgenwijding■ die via de radio- distributie tot U kwam, een or- gel hebt hooren huppelen, dan weet U, waaraan die jubelstem- ming‘ te wijten was. De wacht kan desgewenschtelk programma volgen zooals dat in elke groep wordt gegeven. Fouten in de geluídssterkte, defecten aan de versterkers en netstoringen kan hij in de centrale constatee- ren en dikwijls verhelpen. Die zwarte kasten voor de ver. sterkers zullen er over enkele ja- ren wel niet meer staan, zegt mijn geleider, terwijl hij een deur opent aan een der zijden van de groote schakelkast, Deze appa- raatjes, en hij gllljpt een toestel- letje■dazt een leek voor een ordi- naire ontvanger zou verslijten, zullen de versterker vervangen. Het zijn de vruchten van proef- nemingen van Philips. In de lange grondkabels treden te veel verlle.. zen op. Nu zouden wij wel niet hoogspanning kunnen gaan wer- ken, zooals het G. . . CÌOGM maar Philips redeneerde aldus: We vervangen de groote verster- kers in de centrale, door kleinere, die we zoo dicht mogelijk bij de abonnees plaatsen en dus als tus- schenstations dienst doen. Deze toestelletjes van 125 watt bedienen een geheele groep en de drie ver- sterkers op Krispijn bij de school in de Marisstraat, op de Staar‘. en in de Bankastraat, die bij wijze van proefneming reeds in gebruik zijn genomen, voldoen na de ge- bruikelijke kinderziekte te zijn doorworsteld, uitstekend. Dor- drecht zal in de toekomst dus een radíodístríbutiedienst met z.g. multíuprogramversterking worden en we raden het publiek met het oog hierop thans reeds aan zich z.g. permanent-dynamische loud- speakers aan te schaffen. daar deze bij dit systeem het best VOl- doen” Branclalarm Wie zich afvraagt. hoe het de brandweer steeds mogelij _is zoo vroegtijdig, a la minute en in vol. 1e wapenrusting op de plek des onhcils te arriveeren, vindt in de Muys van Holystraat het ant- woord. Hier bevindt zich n.l‚ ook de brandalarmínstallatie. Zij heeft maar een klein schakelbord, maar l Dakhazen. Zoodra een storing in een groep —— de geheele groep kan hierdoor worden uitgesloten -— op een clandes- tiene luisteraar duidt. wordt zij gelocaliseerd tòt die bewuste groep_ Monteurs met de twee- ledige taak van dakhaas en rechercheur trekken er gewa- pend met veldtelefoon op uit, Zij doen peilingen op straat- kruisingen, waar diverse lijnen, verschillende richtingen uiischie- ten en controleeren de straat- kasten. De zone waarin de sto- ring geschiedt, wordt steeds kleiner, Op het dak van den dief van elecirische energie wordt de stille getuige van de onbevoegde aansluiting in de gaten gehouden, terwijl de cen- trale wordt opgebeld: „Eureka. stuur direct een agent". Ont- kennen baat dan niet meer; i bewijst toch onschatbare diensten. In de kazerne aan de Vest is de íersterkerinstallatie met micro- phoon en tijdklok. In de woning van elke brandweerman staat een loudspeaker, die íederen dag ter controle een signaal doorgeeft. ’s Zaìterdagsmiddags vraagt de dienstdoende commandant via de vijfde (reserve) lijn van de radio- centrale zijn ondergeschikten sto- ringen en defecten in de alarm- installatie te melden, waardoor een goed functionneerend systeem blijft gewaarborgd. ' Het logboek Op een klein tafeltje in de rad o centrale ligt een groot boek Las- boek, staat op het etiket. Het is het logboek. dat elken dag door de ‘elkaar aflossende wachters wordt bijgehouden. Een historisch document, een klachitenboek, een gastenboek maar daarenboven een boek vol fijne humor Wij lezen, dat op 9 April 1945 de stroomvoorziening stokte en dat het tot 6 Mei duurde, voor in samenwerking met de onder- gr-ondsche voor het eerst Hcrrij- zend Nederland kon worden ge- transmítteerd, Dit met behulp v.‚n de stroom, die een stroombron in de M. T. S. leverde en die via een G. E, B.—kabel naar de centrale werd gevoerd. Op mijn verwon- derde vraag, hoe het mogelijk was vlak na die bevrijding Engelsche programmas den Dord-tschen . aether in te sturen, kreeg ik {en antwoord, dat, waar er twee lijnen De zon scheen warm op een stuk witten muur, waarin gra- naatscherven roode gaten hadden geslagen. De, mannen zaten stil 111 de warmte en genoten van de rust. Hierop hadden ze gewacht. Maanden lang. Rust. l Ver van dit verwoest/e land vierden millioenen menschen in vele landen den dag van de over- winning. Drank stroomde in de cafés. Vlaggen van alle naties Wapperden in Parijs, in Londen en overal. In de gansche wereld stonden de kranten vol lof over den moed der soldaten, die deze overwinning hadden behaald. Vette letters herinnerden aan roemvolle gevechten in Norman- dië, snelle marschen door Frank- rijk, schitterend uitgevoerde pas- sages overgden Rijn. " De mannen, die tegen den witten muur in de warme zon zaten te rusten, lazen de kranten ook, En ze keken elkaar aan en glimlachten. Eigenlijk hadden ze zich erover moeten opwinden. Maar de zon scheen warm en eindelijk hadden ze rust. Ze leg-. den de kranten neer en ver- geleken hun eigen ervaringen met de vetgedrukte artikelen. Ze dach- ten aan Noord-Afrika en Sicilië, \ Cassino en het bloedige strand van Normandie, aan, Caen en Aken, de Ardennen en de Roer. Hun ooren hoorden weer het verre dreunen van de zware artillerie, het gieren en fluiten van de granaten, de doffe explo- sies, het ratelen en knarsen van de rupsbanden, het hooge gezoem van de vliegtuigen. Hun oogen zagen weer de lichamen der ge- sneuvelden, de uitgebrande tanks en auto’s‚ de ruïnes van huizen, dorpen en steden, de wrakken van landingsbooten op het strand, de kleine witte kruisen langs de wegen van Afrika, Italië, Frank- rijk, België, Nederland en Duitsch- land. Ze roken weer den stank van puin, stof, brand en zweet, van geronnen bloed, van cadavers van koeien en paarden in de mijnenvelden. En terwijl dolle menigten over de geheele wereld de overwin- ning vierden met vlaggen, muziek en champagne, zaten de soldaten, die de overwinning behaald had- den, in de zon tegen een witten muur met roode gaten, en vonden dat er in de kranten toch wel iets had mogen staan over de kleine witte kruisen langs den langen, moeilijken weg naar de "over- winning. vacant waren, en Herrijzend Ne- derland er slechts één van benut- te. er één overschoot voor een buítenlandsche uitzending‘. Tus- schen de regels van het logboek door, lees ik de moeilijkheden waarmee gekampt werd. Vaak staat het er ook onverbloemd. ‚ De talrijke clandestiene aanslul- tingen vlak na de bevrijding (nu nog, maar minder veelvuldig)_ be- zorgden dien monteurs handen vol werk. Een groote handicap was ook de onregelmatige spanning‘ op het net. Nu eens te hoog, dan weer te laag of..._ in liet geheel geeirstiroom en dus ook geen uit- zending. De heeren Duiischers hadden zich eveneens weer niet ‘an hun beste zijde laten zen, zijn. ier oort e morgen- wijding‘. Vreeselijk is dat naar- geestige orgel, Dat moet jube- len, Hoor, door aan dezen knop Kilometers van de bekende roode draad knipten zij weg, om het voor hun veldtelefoons ‘te gebrui- ken. Langzaam, maar zeker werd er orde _in de chaos geschapen, De toon van het logboek wordt vroolijkep Meldt het rapport van 16 Mei nog: „om 10 uur de uit- zending op last van de P.T.T‚ ge- staakt daar deze de spanning n o- dig had om accu’s te laden”. Op 22 Mei is de stemming kennelijk niet te beschrijven Of laat de rapporteur iets aan de fantaie van den lezer over? Een vette 011-- derstreeping en een juichend ut- roepteeken zeggen echter meer dan hij met woorden had kunnen doen: 22 Mei. weer stroom van het G_ E. B. Dan breekt de tijd van de radiopzaatjes aan, Mcj, Houtzagers is een trouwe en gie- ziene gast; De toon van het log- boek wordt bepaald onbezorgd en haast vooroorlogsch: 12 Juni, ‚van- morgen was de deur van de keu- ken niet op slot”.