Tekstweergave van VHTH_1981-12-03_007

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.

Oud strijders gehuldigd ín Groot-Ammers Afgelopen maandagmiddag was de groep Groot-Ammers van de Nederlandse Binnenlandse Strijd- krachten weer voor even bij el- kaar om het verzetsherdenkings- kruis in ontvangst te nemen. De ondergrondse, het verborgen le- gertje dat mee moest helpen in dat laatste oorlogsjaar om de vrede zoveel mogelijk te bespoedigen. Onder hen actieve verzetsmensen als dominee Oosterbrug, die on- dermeer een groot aandeel had in de bevrijding van Maarten Scha- kel uit het politiebureau van Schoonhoven. Bij die bevrijding waarover al heel wat geschreven is waren ook de commandant van de groep Groot-Ammers, Klaas de With en zijn ondercomman- dant Bart Lieffering betrokken. Klaas de With, toen De Lord ge- noemd en Bart Lieffering die als De Kuif door het leven ging zijn ook na de oorlog altijd vrienden gebleven. Zorgvuldig bewaren ze nog allerlei zaken die herinneren aan die tijd. Onder al die zaken ondermeer het afscheidsnummer van het illegale blad Telex. Bart Lieffering en Jaap den Oudsten vormden de redaktie. In dit laatste nummer vertellen Bart en Jaap hoe ze via Map in Schoonhoven een stencil- machine op de kop tikten. Dat ding wordt 's avonds na spertijd de Lek overgehaald, maar in Gel- kenes aangekomen blijkt het wa- ter zo laag, dat ze niet goed aan de kant kunnen komen. Jaap den Ouden die hen overzet stapt dan resoluut uit de boot en sleept ze door het koude water naar een betere landingsplaats. De stencilmachine wordt opge- borgen op de hemel van de kerk in Groot-Ammers. In januari 1945 wordt op een koude zaterdagmor- gen op het zoldertje van de kerk achter de blaasbalg van het orgel het eerste blaadje gefabriceerd. Met een oplage van tussen de 250 en 500 stuks moet de Telex een rayon bestrijken dat bestaat uit de plaatsen Groot-Ammers, Nieuw- poort, Ameide en Tienhoven, Lexmond, Goudriaan, Ottoland, Molenaarsgraaf en Brandwijk. Later komen daar nog de plaat- sen Vianen, Hagestein en Ever- dingen bij. De eerste nieuwsbron is de radiocentrale van ene Fake Nobbe en later komt er een luis- terpost bij C. van der Wolf in Graafland. Later krijgt men de beschikking over een accu-batte- rij-toestel, dat is gepikt van de "Kriegsmarine". Het komt van een onbekende gever uit Ameide. Dit toestel wordt geplaatst bij K. den Oudsten. Eerst wordt de Te- lex gedrukt in het koude vertrek bij de blaasbalg van het orgel maar later verhuist men naar de warme consistorie. Enkele weken voor de bevrijding beginnen de activiteiten in de kerk teveel op te vallen en verhuist de drukkerij toch nog naar het huis van de fam. den Ouden in Gelke- nes. Truus de Kater tikt het nieuws uit en Nina de Kater zorg- de er voor dat de Telex in de verschillende omliggende plaat- sen komt. Op het laatst werd ze nog vervangen door Piet Bakker. In het laatste nummer noemt de redaktie ook voor het eerst de plaatselijke bezorgers. Voor Groot-Ammers waren dat Jo en Adri Zomerdijk en Co Fredrikze. Lange tijd heeft nie- mand geweten dat het blad in Groot-Ammers werd gedrukt. Zo nu en dan werd in de tekst iets over moeilijk bezorgen vanwege ijsgang in de Lek verwerkt, zodat algemeen werd aangenomen dat de Telex ergens in de Krimpener- waard werd gedrukt. In het laat- ste blad beschrijft Nina de Kater hoe ze altijd met de Telex op pad ging. Ze vertelt ondermeer, de moeilijke winter, dat ik dagelijks op pad moest om het nieuws rond te brengen is voorbij. Het is een vreemde gewaarwording dat ik niet meer hoef uit te kijken of in de verte niet ergens een controle is, of dat militairen mijn fiets zullen vorderen. Want hoewel ik alles zorgvuldig verborg, waarbij een oude steekzak van over- grootmoeder goede diensten deed zag ik die lui toch maar liever niet. Eerst ging ik altijd naar het Schoonhovense veer naar Joh. Kars, dan naar Langerak waar W. van Middelkoop of naar kapper M. Verheij. En dan naar Ameide waar Goof Spek voor een lekker glas melk zorgde. In Goudriaan moest ze bij A. Kalden zijn en in Ottoland was het bezorgadres J.H. de Kreij of Bas Bons. In Molenaarsgraaf tenslotte kwam ze bij A.J. de Vos terecht. Dagelijks een tocht van bijna een uur. Vaak stond ze plotseling voor een Duitse controle maar altijd weer had ze het geluk niet gesnapt te worden. In een ander boekje dat De Kuif in zijn bezit heeft en dat gemaakt is naar aan- leiding van een bevrijdingssamen- komst in de kerk, worden een aantal gebeurtenissen in Groot- Ammers en omgeving opge- noemd. Zo staat er bijvoorbeeld dat in juni 1944 een gevaarlijke periode voor het illegale werk ontstaat. Sommige medewerkers nemen daarom 's nachts hun in- trek in de benzinetanks aan de haven. In september "44 hebben de Duitsers buizen in de Molen- kade gemaakt om eventueel springlading in aan te brengen. Met medewerking van de plaatse- lijke politie worden deze buizen door een viertal Graaflanders 's nachts volgestort met zand en cement. In september is er ook de beschieting op de Lek het scheep- vaartverkeer wordt stilgelegd. Er is een gewonde bij het beschieten van de Lekboot en een gewonde door een verdwaalde kogel. Groot-Ammers krijgt in septem- ber ook de eerste inkwartiering van een dertigtal Duitsers, en de ondergedoken auto's duiken nog dieper onder. Maar toch worden er een stel ontdekt. In oktober is de inkwartiering al weer voorbij. Alleen bij het veer zijn kleine groepen Duitsers. In oktober komt er ook het bevel tot inle- veren van fietsen, dekens en onderkleding. De NBS pikt een gedeelte weer terug. In november wordt in het huis van de familie B. den Oudsten een clandestiene U.L.O. school opge- richt. Er wordt ook een inzame- ling gehouden voor de hongeren- den in Rotterdam en Utrecht. Men haalt 3600 pond voedsel op. Op 2 december vallen bommen op enkele huizen in de kom van het dorp langs de dijk. Het trieste re- sultaat is drie doden en één zwaar gewonde en veel materiele schade. In deze winter gaan ook de beide scholen gedurende enkele maan- den dicht wegens brandstof- schaarste en beschietingsgevaar. In januari moeten alle mannen tussen de 16 en 40 jaa r zich mel- den voor de "Arbeitseinsatz". In Groot-Ammers meldt zich nie- mand. Trouwens de NBS sticht behoorlijke verwarring door aan- plakbiljetten op te hangen waar- op staat dat de melding een de juiste plaats droegen. Daarom ook zal het gemeentebestuur van Groot-Ammers U na deze plech- tigheid gaarne ontvangen. Daarom ook zal ik graag voldoen aan Uw verzoek het Verzetsher- denkingskruis uit te reiken, aldus de Groot. Hierna overhandigde hij het kruis aan Gerrit den Hartog (Groot- Ammers), Jan den Hartog (Groot Ammers), Huibert de Heer (Nun- speet), Eef Horden (Alblasser- dam), Peter Kortlever (Schoon- hoven), Bart Lieffering (Maas- sluis), Oud-predikant dominee Teunis Oosterbrug, Jacob den Oudsten (Oranjewoud). Het kruis werd postuum uitge- reikt aan de vrouw van de inmid- dels overleden Marinus der We- duwen. Na de plechtigheid volgde een gezellig samenzijn in zaal Mourik maand is uitgesteld. In januari staat in Groot-Ammers gedurende een week een geheime zender opgesteld die bediend wordt door een echte "Tommie" van de "Secret Service". Omdat de honger steeds nijpen- der wordt en veel stedelingen ook door Groot-Ammers trekken wordt in de school aan het For- tuynplein een noodherberg on- dergebracht. Later in twee pak- huizen. De gaarkeuken is in het verenigingsgebouw. In maart heeft men al 2481 mensen gehol- pen. In februari heeft Groot-Am- mers zonder dat men het merkt weer bezoek van Engelsen. Het zijn drie Tommies, een generaal, een kolonel en een kapitein. Ze zijn op doorreis naar Brabant. In maart worden de veren in de Lek gesperd. Wie nog naar de overkant wil moet dat clandestien doen. Op 1 mei gooien Engelse vliegtuigen zes voedselpakketten boven Groot-Ammers neer. En op 5 mei is er grote toeloop bij het huis van de familie Broere waar in de vensterbank een radiotoestel staat opgesteld. Overigens was in de kerk van Groot-Ammers niet alleen de drukkerij ondergebracht Onder de vrouwenbanken lagen geweren en munitie van de onder- grondse opgeslagen en boven op de hemelzolder lag springstof en een voorraad handgranaten. Het gehoor van dominee Oosterbrug zou de dienst heel wat minder rustig gevolgd hebben als men dit allemaal geweten had. ^ "De groep Groot-Ammers na zoveel jaar weer bijeen, staand v.l.n.r. P. Kortlever, J. den Hartog, E. Horden, Kl. de Witn die hei kruis in Maassluis krijgt uitgereikt, J. den Oudsten, dominee Oosterbrug en B- Lieffering. Zittend v.l.n.r. G. den Hartog, H. de Heer, Mevr. der Weduwen en Map I^ogterom. Maandagmiddag werd op het ge- meentehuis van Groot-Ammers het verzetsherdenkingskruis uit- gereikt aan de groep Groot-Am- mers van de 6e compagnie van de Nederlandse Binnenlandse Strijd- krachten, die vooral in het laatste oorlogsjaar vrij actiefin het verzet 's geweest. Burgemeester J.G. de Groot, die het verzetsherdenkingskruis uit- reikte memoreerde in zijn toe- spraak ondermeer de activiteiten van de groep, "Joden werden ver- horgen, onderduikers werden van veilige adressen voorzien, iden- titeitspapieren werden vervalst, il- legale kranten werden gedrukt en verspreid. Engelse en Amerikaan- se piloten werden de rivier over- gezet en door de Biesbosch ge- loodst, bevolkingsregisters wer- den in brand gestoken, distribu- tiekantoren werden overvallen, gevangen van het vuurpeleton ge- red, en er werden sabotagedaden gepleegd. De 6e compagnie die vandaag in ons midden is, is een getrouwe doorsnede van het bovengeschet- ste beeld. Sommigen vervulden in de groep een hoofdrol, anderen een bijrol. Zonder het een is ech- ter het andere onmogelijk, aldus burgemeester de Groot, die ver- der nog opmerkte dat in de aan- wezigen de vele inwoners van Groot-Ammers werden geëerd wiens namen vandaag niet wer- den genoemd. Dat waren echter de mensen die het voor U moge- lijk maakten te opereren en weer te verdwijnen, die de joden soms een hele ooriog lang verborgen hielden, die in de kerkbanken boven de springstoffen en wapens de dienst volgden maar wel hun mond hielden. De mannen en vrouwen, de jongens en meisjes die er op uit trokken met het illegale blad "Telex" onder hun jas. Kortom allen die het hart op^ Het gezellige Restaurant voor uw familiediners, zakenrelaties en bruiloften. Ameide nieuw!! 10 soorten Fransestraat 14 ******** * pannekoeken Tel. 01836-1355 iedereen leest de krant altijd en overal.